Else Berg

(1877-1942)

Deze eigenzinnige Duitse kunstenares, die Nederland tot haar vaderland verkoos nadat zij in het huwelijk trad met de Nederlandse kunstenaar Samuel (“Mommie”) Schwarz, heeft vanwege haar vernieuwende stijl altijd de liefhebbers van de moderne schilderkunst mogen boeien. Al even eigenzinnig kwam zij om het leven nadat zij in 1942, tegen advies van familieleden en vrienden, niet wilde onderduiken noch een jodenster wilde dragen. Zij werd in november van dat jaar met haar echtgenoot opgepakt en dezelfde maand in Auschwitz om het leven gebracht.

Voordat Else Berg in 1911 naar Nederland kwam, had zij tussen 1900 en 1910 al vruchtbare jaren achter de rug in Berlijn en Parijs. Vooral in Parijs had zij intensief kennis genomen van het Kubisme en net als de in Nederland verblijvende Fransman Le Fauconnier, had zij een blijvende invloed op vele Nederlandse kunstenaars, met name op hen die in de jaren 1914-1916 in Bergen verbleven, zoals Leo Gestel. Met haar echtgenoot, Leo Gestel en diens schilderende mecenas Boendermaker, vertrok Else Berg naar Mallorca in 1914. De stukken die daar door haar, Gestel en Schwarz gemaakt zijn, vóórdat zij bij het uitbreken van WOI in datzelfde jaar hals over kop naar Nederland moesten terugkeren, zijn nog steeds hoogtepunten van het Nederlandse Kubisme.

In 1916 verhuisde het echtpaar naar Amsterdam, waar hun woning een trefpunt bleef van vele vernieuwingskunstenaars. Dit kwam vooral doordat beiden zeer actief waren in het bestuur van de “Hollandsche Kunstenaarskring”.